İdmanın nevroloji faydaları nələrdir?
İdman uşaqların akademik uğurlarını artıran mühüm fəaliyyət növüdür. Tədqiqatlar göstərir ki, idmanla məşğul olan tələbələrin orta balları, idmanla məşğul olmayan tələbələrə nisbətən daha yüksəkdir. Bəs, idman uşaqların sağlamlığına necə təsir edir?
Bilirik ki, musiqiyə maraq uşaqların riyaziyyat uğurlarını artırır, lakin uşaqlarda akademik uğurları artıran daha bir mühüm fəaliyyət var: İdman.
İdman ilk növbədə motivasiya, mübarizlik, strateji düşüncə, rəqabət və dözümlülük kimi bacarıqları təmin edir. Bununla belə, idman həm də beynin bəzi hissələrini daha çox işlədir və akademik uğurları artırır. Bunu beyində bəzi maddələr və hormonları artıraraq edir.
Öyrənmə DAİMİ OLUR
Məşq BDNF (beyindən əldə edilən neyrotrofik faktor) adlı bir proteini artırır. Bu protein yalnız müntəzəm məşqlə artır. Beyindəki sinirlər arasındakı əlaqəni artıran BDNF zülalı ilə öyrənilən məlumatlar qalıcı olur və bu da məktəb müvəffəqiyyətini artırır.
Ürək məşqləri adlandırdığımız məşqlər şifahi yaddaşı və öyrənməyi təşviq edən beyin bölgəsi olan hipokampusun böyüməsini təmin edir. Bunun üçün aerobika, velosiped sürmə, gəzinti və qaçış kimi məşqlər etmək lazımdır. Əlbəttə ki, hipokampus idmanla yaxşılaşan yeganə bölgə deyil. Beyində yaddaşı idarə edən, düşünməyə imkan verən, qərar vermə və idarə etmə kimi funksiyaları olan ‘böyük patron’ deyə biləcəyimiz frontal bölgə olan prefrontal korteks də idman edən insanlarda daha böyükdür. Başqa sözlə, idmanın öyrənmək, öyrənilən məlumatı qalıcı etmək, intellektual funksiyaları artırmaq kimi gözəl faydaları var.
İDMAN MOTİVASİYA VƏ STRATEJİ DÜŞÜNCƏYİ TƏMİN EDİR
İdmanla məşğul olan tələbə yalnız hormonal və kimyəvi dəyişikliklərdən faydalanmır. İdman uşaqlara yarışmağı öyrədir və onlara yarışmaq üçün güc verir. Qazanmaq üçün nizam-intizamla işləməyi öyrənən uşaqlar həyatın axarında uduzmağın təbii olduğunu görürlər.
Özünü nizam-intizam qazanan tələbə, yarışda uğur qazanmaq üçün necə məşq edirsə, imtahanları üçün də çalışmalı olduğunu bilir və beyni bu təcrübəni qazanır. Müntəzəm olaraq futbol oynayan uşaq topu nə vaxt vuracağını hesablayarkən strategiya qurmağı öyrənir. Motivasiya və nizam-intizamla məşq edən uşaqlar həyatda və məktəbdə öz motivasiyalarını qoruyurlar. Başqa sözlə, bütün bu üstünlüklər həm akademik, həm də iş həyatında daha yaxşı addımlar atmağınıza kömək edir.
İDMAN Stressin idarə olunmasını təmin edir
İdmanın bəlkə də hər kəs üçün ən yaxşı faydası onun endorfin, dopamin və serotonin kimi xoşbəxtlik hormonlarını ifraz etməsidir. Bu hormonlar sayəsində müntəzəm idmanın asılılıq yaratdığını da bilirik. Xüsusilə komanda idmanı ilə məşğul olan uşaqların döyüş qabiliyyəti daha yüksəkdir. Buna görə də rəqabət və təzyiq altında işləməyi, qərar qəbul etməyi və stressi idarə etməyi bilirlər.
DEPRESSİYA VƏ PANİK ATAKDAN QORUYUR
Müntəzəm olaraq idmanla məşğul olan uşaqlarda narahatlıq və depressiyaya daha az rast gəlinir. İdman etmək bunu xoşbəxtlik hormonları ifraz etməklə təmin edir, eyni zamanda müxtəlif sosial təzyiqləri azaldır. Uşaqlar başqa sahədə xoşbəxt olmaqla məktəb və imtahan stresindən azad olurlar.
İDMAN ÜÇÜN NƏ QƏDƏR VAXT AYIRMALIQ?
İdman edərkən gündəlik məsuliyyətlərlə yaxşı tarazlıq qurmaq lazımdır. Xüsusilə böyük şəhərlərdə yaşayan və günün əhəmiyyətli hissəsini nəqliyyatda keçirənlər üçün vaxt çox dəyərlidir. Buna görə həftədə bir neçə dəfə bir və ya iki saatlıq fəaliyyət kifayət ola bilər. Standart tövsiyə ən azı yarım saat məşq etməkdir. İdman edərkən peşəkar idmanla məşğul olmaq lazım deyil. Həvəskarlıqla, lakin nizam-intizamla edilən idmanlar faydalıdır.
