Uşaqlarda miqren xəstəliyi haqqında, onun müalicəsi
Uşaqlarda miqren xəstəliyi haqqında
Miqren endogen və ya ekzogen olmaqla iki yerə bölünür. Bir sıra dəyişiklikləri özündə ehtiva edən və hücum şəklində yaşanan unikal bir modeldir. Miqren baş ağrısının əsas növüdür. Uşaq və yeniyetmə yaş qrupundakıların həyat tərzinin dəyişdirilməsi və biopsixososial hadisələrin onlara təsir etməsi, insidentlik faktorlarla birlikdə gündən-günə artır. Aparılmış araşdırmalara əsasən deyə bilərik ki, uşaqlarda miqren tutmalarının olması halları artır. Bu halın onların vəziyyətinə mənfi təsir göstərdiyi göstərilmişdir.
Uşaqlarda miqren diaqnozu necə qoyulur?
Uşaqlara düzgün diaqnoz qoymaq üçün həkimə yaxşı bir anamnez, ağrı gündəliyi, uşağın çəkdiyi baş ağrısı şəkli, müəllim müşahidəsi və əgər lazım olarsa, ətraflı fiziki bir nevropsixoloji qiymətləndirmə, nevroloji müayinə kifayətdir. Xəstə anamnezində ikincili baş ağrısı, laboratoriya müayinəsi, görüntüləmə və ya elektrofizioloji müayinə xüsusiyyəti olmadıqca nəzərdən keçirmək tövsiyə edilmir. Miqrendən əvvəl fokal kortikal və ya beyin sapı disfunksiyasının əks olunması (motor, görmə, duyğusal, afazik və s.) auranın olub-olmadığı soruşulmalıdır.
Migrenin diaqnostik meyarları
- Ağrı xüsusiyyətləri (ICHD-III beta);
- Şiddətli ağrı hücumları (uşaq ağrı zamanı fəaliyyətini dayandırır)
- Alın və ya birtərəfli lokalizasiya (yetkinlikdən sonra tək tərəfli olur)
- Ağrı daralır və ya çırpılır (yetkinlikdən sonra çırpılma xüsusiyyəti artır)
- Ağrı fiziki fəaliyyətdən mənfi təsirlənir
- Ağrını müşayiət edən ürək bulanması / qusma (uşaqlıq dövründə qusma və ya səbəbsiz qusma olan hallarda daha çox rast gəlinir)
- Ağrı ilə müşayiət olunan fotofobi / fonofobiya (xüsusilə uşağın davranışı müşahidə edilməlidir)
Bütün bunları izah etmək üçün başqa bir səbəb yoxdursa, o zaman pasiyentə miqren diaqnozu qoymaq olar. Diaqnozun təsdiqlənməsi üçün auralı 2 migren və ya aurasız 5 migren hücumu tələb olunur. Əks halda, sözügedən diaqnozun əvvəlinə “ehtimal” ifadəsi əlavə edilməklə ifadə edilir.
Uşaqlarda miqrenin müalicəsi necə aparılır?
Ən vacib məqam diaqnozun xəstəyə, ailəyə və müəllimə izah edilməsi və şüurlu olmasıdır.
Müalicə 4 mərhələdə qiymətləndirilməlidir;
- Həyat tərzi təşkili və təhsili
- Narkotik olmayan müalicə: – Biofeedback, rahatlama məşqləri, idrak və idrak müalicələri təsirli olur.
- Tutmaların müalicəsi: Yalnız 1 saatdan çox davam edən tutmalar və ya funksionallığa təsiri problemləri baxımından mürəkkəb miqrenli xəstələrdə həkim tərəfindən müəyyən olunmuş dərmanların qəbulu tövsiyə olunur.
- Profilaktika müalicəsi: Ayda 3 və ya daha çox tutma, tutma müalicəsinə aşağı reaksiya mürəkkəb migren hücumlarına məruz qalan və ya funksionallığa əhəmiyyətli dərəcədə təsir edən, Komorbidlik indeksi yüksək olan hallarda tövsiyə olunur. Xəstə əlavə olaraq seçiləcək dərmanların klinik vəziyyəti və potensial yan təsirlərini nəzərə almalıdır.
Müalicə barədə xəstəyə və ailəsinə məlumat verilməsi, başqa bir şərt göstərilmədiyi təqdirdə 4-6 ay müddətində edilməlidir. Həkimin təyin etdiyi müalicənin təyin edilmiş müddət bitdikdən sonra dayandırılması məsləhət görülür.
